Historia

Kazimierz Jagiellończyk

Był synem Władysława Jagiełły i Zofii. Panował od 1447 do 1492 roku. W roku 1440 został wielkim księciem litewskim, a po śmierci brata Władysława Warneńczyka został obrany królem Polski.

Zasługi króla:

A. Polityczne

• poprawił pierwotny szkic unii polsko – litewskiej, unia ta przetrwała stulecia. Koronę przyjął 25 czerwca 1447 roku, został królem Polski i zachował nienaruszoną władzę dziedziczną na Litwie. Dążył, aby Polacy i Litwini mieli wspólnych przyjaciół i wrogów oraz potwierdził 2 maja 1447 roku, że „ ziem Wielkiego Księstwa nie uszczuplimy, lecz takie jakie było w swoich granicach za przodków naszych pozostawimy".
• Rozszerzył terytorium Polski – włączył do Korony jej dotychczasowe lenna – ziemię gostyńską i rawską na Mazowszu, odzyskał ziemię oświęcimską i włączył Podole do Korony.
• Odzyskał Pomorze i dostęp do Bałtyku. Pomorze wydarli Krzyżacy Łokietkowi, również stany pruskie w 1454 roku z Janem Bażyńskim poprosiły o pomoc Kazimierza Jagiellończyka i złożyły hołd królowi. Król ogłosił 6 marca 1454 roku akt inkorporacji wcielający dawne terytoria zakonne do Polski. Wywołało to wojnę z Krzyżakami, która trwała prawie 13 lat i zakończyła się pokojem w Toruniu. Na podstawie tego pokoju Polska odzyskała Pomorze z Gdańskiem, ziemię chełmińską i michałowską, Warmię, Elbląg i Malbork. Ziemie te nazwano Prusami Królewskimi, a pozostałe podległe Zakonowi zostały lennem Polski.
• Malbork stał się siedzibą królów polskich. Po trzyletnich zmaganiach Kazimierz Jagiellończyk odzyskał stolicę krzyżacką. Zamek zaś wcześniej wykupił za sumę 190 tysięcy florenów. Sumę tę wypłacił najemnikom krzyżackim, przejmując zamek z ich rąk. Mistrz krzyżacki Ludwik von Erlichhausen z wielką niechęcią opuścił zamek i groził królowi, że przyprowadzi potężne wojska. Jednak Kazimierz Jagiellończyk 8 czerwca 1457 roku wjechał od strony Żuław na zamek i zamieszkał w pokojach wielkiego mistrza. Z pieczęci Malborka znikła tarcza krzyżacka. Zakon dotkliwie odczuł utratę Malborka, jednak zamek nigdy nie powrócił w ręce wielkich mistrzów, będąc przez 315 lat rezydencją królów polskich.
• Potęga dynastii jagiellońskiej; Kazimierz Jagiellończyk, podobnie jak jego ojciec, Jagiełło rozsławił potęgę rodu Jagiellonów w Europie. On i jego synowie władali Polską, Litwą, Czechami i Węgrami. Władysław od 1456 roku był królem Czech, a od 1490 roku królem Węgier.

B. Gospodarcze

• Kazimierz Jagiellończyk odzyskując Pomorze Gdańskie uzyskał dostęp do Bałtyku i ujście Wisły. To przyczyniło się do podniesienia gospodarki Polski. Zboże polskie wywożono drogą wiślaną i morską do Gdańska a stamtąd do krajów zachodnich. Rozwój handlu powodował rozwój szlacheckiej gospodarki folwarcznej. Rozwijało się również rzemiosło. Z handlu czerpała zyski Polska i także miasto Gdańsk – perła Rzeczpospolitej.

C. Kulturalne

• na dworze króla przebywał polski kronikarz Jan Długosz, napisał on historię Polski – „ Dzieje Polski", budował on kościoły.
• Jan Długosz był wychowawcą i nauczycielem synów królewskich. Król dbał o staranną edukację i polecił, aby Długosz był surowym, wymagającym i sprawiedliwym i aby rózgi nie oszczędzał.
• Do Krakowa przybył z Włoch wybitny humanista – Kallimach, który po śmierci Długosza wychowywał synów królewskich.
• Na czas rządów Kazimierza Jagiellończyka przypadają początki działalności wielkiego astronoma Mikołaja Kopernika.
• W 1465 roku w Krakowie założono pierwszą drukarnię, a w 1473 roku działało już więcej drukarń i firm wydawniczych.

D. Moralne

• w siedem lat po koronacji Kazimierz poślubił Elżbietę z Habsburgów, rodzoną siostrę Władysława Pogrobowca. Tradycja nadała jej przydomek „ matki królów". Urodziła ona 6 synów, czterech synów koronowanych – Władysława, Aleksandra, Jana Olbrachta i Zygmunta, dwóch zostało duchownymi – święty Kazimierz i kardynał Fryderyk. Wychowali cztery córki, trzy zmarły w dzieciństwie.Córki uczyły się mówić poprawnie po polsku pomimo, że poślubiły książąt niemieckich. I tak, jak pisał Szymon Starowolski „ że mało było w Niemcach władców, którzy nie byliby z Polakami spokrewnieni".
• Kazimierz lubił proste, polskie obyczaje. Maciej Stryjkowski pisał, że król był „ niepyszny, trzeźwy, bo wina, piwa i miodu nie pijał, pracy, zimna i wiatru cierpliwy był".
• Cenił zwierzęta – pewnego razu książę rybnicki napadł na wozy wiozące podarki Władysławowi do Czech, król się rozgniewał i powiedział: „niech tylko psy wróci, a inne podarki niech sobie trzyma".

E. Społeczne

• wydał w 1454 roku przywilej w Nieszawie. Zwiększył uprawnienia szlachty. Król zobowiązał się nie zwoływać pospolitego ruszenia ani nakładać nowych podatków bez zgody sejmików. To podważyło potęgę możnowładców a przyczyniło się do rozwoju demokracji szlacheckiej.

F. Religijne

• Pierwsi królowie polscy z rodu Jagiellonów byli katolikami. Kazimierz Jagiellończyk odznaczał się gorliwością i pobożnością. Jednak gdy chodziło o sprawy państwowe, potrafił być nieustępliwy wobec duchowieństwa. Praktykował nabożeństwo do relikwii świętego Krzyża często odwiedzając kościół na Łysej Górze.
• Kazimierz Jagiellończyk umarł w 1492 roku i został pochowany w sarkofagu rzeźbionym przez Wita Stwosza na Wawelu. Wybitny ten król był dobrym politykiem, odzyskał dla naszej Ojczyzny Pomorze, wjechał uroczyście do zamku malborskiego jako jego prawowity właściciel. Ród jego rozsławił imię Polski w Europie. Malbork zdobyty z takim trudem i utrzymany za taką cenę krwi był szczególnym przedmiotem troski tego władcy.